EL FILIBUSTERISMO

 El Filibusterismo

 ni Jose Rizal

                                               Pagpapakilala sa may Akda

Jose Rizal

José Protasio Rizal Mercado y Alonso Realonda, ipinanganak noong Hunyo 19, 1861 sa Calamba, Laguna at siya ay namatay noong Disyembre 30, 1896 sa Bagumbayan, Manila. Isa siyang kilalang patriyotiko, manggagamot, at manunulat na naging inspirasyon sa kilusang nasyonalista ng Pilipinas.

Sa lalong madaling panahon siya ay nakatuon ang kanyang sarili sa reporma ng Espanyol panuntunan sa kanyang sariling bansa, kahit na siya ay hindi kailanman advocated kalayaan ng Pilipinas. 

Karamihan sa kanyang pagsusulat ay ginawa sa Europa, kung saan siya naninirahan sa pagitan ng 1882 at 1892.

Noong 1887 inilathala ni Rizal ang kanyang unang nobela, Noli Me Tangere, isang madamdamin na pagkakalantad ng mga kasamaan ng panuntunan ng Espanya sa Pilipinas. Ang isang sumunod na pangyayari, El Filibusterismo (1891), ay itinatag ang kanyang reputasyon bilang nangungunang tagapagsalita ng kilusan ng reporma sa Pilipinas.

Siya ang naging pinuno ng Movement ng Propaganda, na nag-aambag ng maraming artikulo sa kanyang pahayagan, La Solidaridad, na inilathala sa Barcelona. Ang pampulitikang programa ni Rizal ay isinama ang pagsasama ng Pilipinas bilang lalawigan ng Espanya, representasyon sa Cortes (ang Espanyol parliyamento), ang pagpapalit ng mga Kastila ng mga Kastila ng mga Pilipinong pari, kalayaan sa pagpupulong at pagpapahayag, at pagkakapantay-pantay ng mga Pilipino at mga Espanyol bago ang batas.

Inabot si Rizal ng tatlong taon upang matapos ang libro. Nagsimula si Rizal sa El Filibusterismo noong Oktubre 1887 habang nasa Calamba, Laguna siya. Sa London, England (1888), binago niya ang balangkas at ilang mga kabanata. Nagpatuloy si Rizal sa kanyang manuskrito sa Paris, France. Di nagtagal ay lumipat siya sa Brussels, Belgium kung saan ang gastos ng pamumuhay ay mas mura at para hindi siya maabala ng mga sosyal na pangyayari para magbigay pansin lamang siya sa aklat. Natapos niya ang aklat noong Marso 29, 1891 sa Biarritz, France.

Siya’y may malawak na intelektwal na interes. Siya ay isang antropologo, ethnologist, ophthalmologist, nobelista, sociologist, guro, ekonomista, arkitekto, engineer, iskultor, pintor, manunulat ng mga dula, mananalaysay, mamamahayag, magsasaka, dramatista, martial artist, at isang kartographer, bukod sa iba pang mga bagay.

_______________________________________________________________

Uri ng Panitikan

>Nobela

                                            Ang nobela, akdang-buhay o kathambuhay ay isang mahabang kuwentong piksiyon na binubuo ng iba't ibang kabanata.

_________________________________________________________________________________

                                 Layunin ng may Akda

Upang imulat ang mga saradong mata ng mamayang pilipino mula sa kaharasan ng mga kastila.

_________________________________________________________________________________

                      Paglalapat ng Teoryang Pampanitikan

• Realismo - Ang mga naranasan ng mga Pilipino sa ilalim ng Espanya ay maaaring makita pa rin sa totoong buhay, tulad ng diskriminasyon at pagmamalupit ng mga Espanyol sa mga Pilipinas

• Humaniso - Ang teoryang ito ay naka sentro sa mga tao at sa istorya, makikita na ang nobela ay nagbibigay bg malaking pansin para sa mga Pilipino, para sa kanilang mga nararanasan at ginagawa, kasabay naman ang pagbibigay pansin sa mga Espanyol at sa kanilang mga ginagawa

• Historikal - Ito'y matuturing Historikal dahil ang mga pangyayaring nangyari sa nobela ay maaaring makumpara sa mga pangyayari ng Pilipinas noong unang panahon, tulad ng pagiging marahas ng mga Espanyol sa Pilipino, and isa pang halimbawa ang rebolusyon na sinubugang gawin ni Simoun

___________________________________________________________

Tema o Paksa ng may Akda

Sinasalamin nito o ipinapakita ang kaharasan na tinatamasa ng mamayang pilipino sa kamay ng mga kastila

___________________________________________________________

Mga Tauhan/ Karakter sa Akda

Simoun

Siya ay si Juan Crisostomo Ibarra sa nobelang Nolie Me Tangere. Nagpanggap siya bilang isang mag-aalahas upang hindi siya makilala sapagkat siya ay may planong maghiganti sa mga pamahalaan.

Basilio

___________________________________________________________

Siya ay mag-aaral ng medisina at kasintahan ni Juli. Kinumbinsi siya ni Simoun na maki-isa na maghiganti sa pamahalaang kastila

                                                    _______________________________________________________

Isagani

Malapit na kaibigan ni Basilio. Siya rin ay dating kasintahan ni Paulita. Tinapon niya ang dinamita sa ilog na dapat ay papasabugin sa kasal ni Paulita at Juanito








_____________________________________________________

Paulita Gomez

 Siya ang dating kasintahan ni Isagani ngunit kay Juanito siya nagpakasal









_________________________________________________________

Juli

Siya ang kasintahan ni Basilio na hinalay ng isang pari






                                        _____________________________________________________________

Don Timoteo Pelaez

Nakipagsanib sa kaniya sa negosyo si Simoun upang maisakatuparan ang plano nito. Siya rin ang nagkasundo ng kasal ni Juanito at Paulita.





               

    _______________________________________________________

Juanito Palaez

Anak ni Don Timeo at napangasawa ni Paulita. Siya ay kinagigiliwan ng kaniyang mga propesor at kilala bilang kabilang sa mga angkang may lahing kastila





_____________________________________________________

Padre Camorra

Siya ang nanghalay kay Juli









                                                        _____________________________________________________

Padre Florentino

Sa kaniya nagtapat si Simoun ng kaniyang tunay na katauhan bago siya magpakamatay








_________________________________________________________________________________

Tagpuan/Panahon

- Maynila at Laguna 

kung saan naglalakbay si Bapor Tabo


- San Diego 
 
dinalaw ni Basilio ang puntod ng kanyang ina sa libingan ng mga Ibarra

- Los Baños


- Kumbento ng Sta. Clara 

- Panciteria Macanista de Buen Gusto 

isang salu-salo para sa mga mag-aaral, dahil nabigo silang maipatayo ang Akademya ng Wikang Kastila

- Kulungan 

nakulong si Basilio

- Ang bahay na pinagdarausan ng piging o kasal nila Juanito 

at Paulita

- Asotea 

dito inihagis ni Isagani ang lampara sa ilog
- Bahay ni Padre Florentino 


nagtungo si Simoun dito upang makatakas sa piging
- Dagat

dito itinapon ang mga naiwang alahas ni Simoun noong namatay siya

_________________________________________________________________________________

Nilalaman o Balangkas ng Pangyayari

Ito ay makabuluhan at nakakaenganyong basahin dahil isinasalaysay nito ang hindi makataong gawa ng mga kastila at naglalaman din ito ng historya ng pilipinas noong panahon ng kastila.

_________________________________________________________________________________

Mga Kaisipan o Ideyang Taglay ng may Akda

Ang ideyang taglay ng akda ay ipakita ang di pagsang-ayon ng may akda sa pamumuno ng simbahan at pamahalaan noong panahon ng kastila, ipinapakita rin dito ang pangaabuso ng pamahalaan at simbahan sa kapangyarihang natatamasa nila.

_________________________________________________________________________________

Estilo ng Pagkakasulat ng Akda

Ang mga salita sa nobela ay mga malalalim na salita sapagkat ang nobelang ito ay isinulat noong panahon ng mga kastila.

_________________________________________________________________________________

Buod

Ang aklat ay nagsasalaysay ng pagbabalik ng kalaban ng Noli Me Tangere, Crisostomo Ibarra, sa ilalim ng pagtakpan ng isang mayaman na mag-aalahas na nagngangalang Simoun. Dahil sa mga pang-aabuso ng Espanyol, si Ibarra ay iniwan ang kanyang mga paniniwala sa pasipista upang makabalik sa Pilipinas at magsimulang marahas na rebolusyon .

Si Basilio ng Noli Me Tangere, na ngayon ay isang kabataang lalaki at isang dalubhasang medikal na estudyante, ay hinikayat ni Ibarra upang tulungan siya sa pagbubuga ng isang bomba sa isang pagtitipon sa lipunan, na nagpapahiwatig ng simula ng rebolusyon.

Gayunpaman, binabalaan ni Basilio ang kanyang kaibigan na si Isagani. Napagtatanto na ang babae na kanyang minamahal ay nasa gusali, kaya ibinabagsak ni Isagani ang bomba sa ilog, na pinigilan ang pagsabog at ang rebolusyon. Dahil sa mga bagay na ito, si Simoun ay pinagisipang magpapakamatay sa pamamagitan ng pagkuha ng lason at nakahanap ng lugar kung saan siya’y magpapatiwakal sa bahay ng isang pari, si Father Florentino, na nakakarinig ng kanyang huling pagpapahayag at tinitiyak sa kanya na hindi lahat ng pag-asa ay nawala.

Sa kamatayan ni Simoun, si Father Florentino ay pinuri ang mga hiyas sa dagat, at nagsasabi na ang mga hiyas na dating ginagamit sa suhol at korap na mga tao, ay inaasahan na isang araw na magamit ang mga ito para sa isang makabuluhang layunin.